• Unnābha

A brahmin. He once visited the Buddha at Sāvatthi and asked him whether the five sense-faculties (indriyāni), which were of different scope and range, had any common ground of resort (pati-sarana). The Buddha replies that the mind is their common resort and, in answer to further questions, explains that there is nothing beyond Nibbāna; that the holy life has Nibbāna for its ending.

When the brahmin, greatly pleased with the Buddha's teaching, goes away, the Buddha tells the monks that Unnābha has become an anāgāmī and would, therefore, after death, no longer return to this world (S.v.217f).

The same Nikāya (S.v.272f) records a visit of Unnābha to Ananda at Kosambī. He asks Ananda what is the aim of holy life and, on being told that it is the abandoning of desire by means of jhāna, suggests that it would be a task without end. But Ananda, by means of an illustration, explains how the task does come to an end, and Unnābha expresses great satisfaction with the answer. Perhaps this refers to another brahmin of the same name.

• Unnābha

Một Bà-la-môn. Một lần nọ, ông đến viếng Đức Phật tại Sāvatthi và hỏi Ngài rằng năm căn (indriyāni), với phạm vi và tầm hoạt động khác nhau, có điểm chung nào để nương tựa (pati-sarana) không. Đức Phật đáp rằng tâm là điểm chung của chúng, và để trả lời những câu hỏi tiếp theo, Ngài giải thích rằng không có gì vượt ra ngoài Niết-bàn; rằng đời sống thánh thiện có Niết-bàn là điểm kết thúc.

Khi vị Bà-la-môn, vô cùng hài lòng với lời dạy của Đức Phật, ra về, Đức Phật nói với các nhà sư rằng Unnābha đã trở thành một vị A-na-hàm và do đó, sau khi chết, sẽ không còn trở lại thế giới này nữa (Sv217f).

Cũng trong bộ Nikāya (Sv272f) ấy, Unnābha đã đến thăm Ananda tại Kosambi . Ngài hỏi Ananda mục đích của đời sống thánh thiện là gì, và khi được trả lời rằng đó là sự từ bỏ dục vọng bằng thiền định (jhāna), ngài cho rằng đó là một nhiệm vụ bất tận. Nhưng Ananda, bằng một minh họa, đã giải thích tại sao nhiệm vụ này lại kết thúc, và Unnābha tỏ ra rất hài lòng với câu trả lời. Có lẽ điều này ám chỉ một vị Bà-la-môn khác cùng tên.

15.V. Bà-La-Môn (S.v,271)

1) Như vầy tôi nghe.
Một thời Tôn giả Ananda trú ở Kosambi, tại khu vườn Ghosita.
2) Rồi Bà-la-môn Unnàbha đi đến Tôn giả Ananda; sau khi đến, nói lên với Tôn giả Ananda những lời chào đón hỏi thăm, sau khi nói lên những lời chào đón hỏi thăm thân hữu rồi ngồi xuống một bên. Ngồi một bên, Bà-la-môn Unnàbha thưa với Tôn giả Ananda:
3) — Do mục đích gì, thưa Tôn giả Ananda, Phạm hạnh được sống dưới Sa-môn Gotama?
— Với mục đích đoạn tận dục (chanda), này Bà-la-môn, Phạm hạnh được sống dưới Sa-môn Gotama.
4) — Có con đường gì, thưa Tôn giả Ananda, có đạo lộ gì đưa đến đoạn tận lòng dục?
— Có con đường này, này Bà-la-môn, có đạo lộ này đưa đến đoạn tận lòng dục.
5) — Con đường ấy là gì, thưa Tôn giả Ananda? Ðạo lộ ấy là gì đưa đến đoạn tận lòng dục?
— Ở đây, này Bà-la-môn, Tỷ-kheo tu tập như ý túc câu hữu với dục định tinh cần hành… tinh tấn định… tâm định… tu tập như ý túc câu hữu với tư duy định tinh cần hành. Ðây là con đường, này Bà-la-môn, đây là đạo lộ đưa đến đoạn tận lòng dục.
6) — Sự thể là vậy, thưa Tôn giả Ananda, thời một công việc liên tục (santaka), không có chấm dứt. Lấy dục mà trừ dục, sự kiện như vậy không xẩy ra.
— Này Bà-la-môn, về vấn đề này, tôi sẽ hỏi Ông. Nếu Ông kham nhẫn, xin hãy trả lời.
7) Này Bà-la-môn, Ông nghĩ thế nào? Có phải trước có lòng dục (ý muốn) nơi Ông, thúc đẩy Ông: “Ta sẽ đi đến khu vườn”. Sau khi Ông đến khu vườn rồi, lòng dục ấy được tịnh chỉ?
— Thưa vâng, Tôn giả.
— Có phải trước có tinh tấn nơi Ông, thúc đẩy Ông: “Ta sẽ đi đến khu vườn”. Sau khi Ông đến khu vườn, tinh tấn ấy được tịnh chỉ?
— Thưa vâng, Tôn giả.
— Có phải trước có tâm nơi Ông, thúc đẩy Ông: “Ta sẽ đi đến khu vườn”. Sau khi Ông đến khu vườn, tâm ấy được tịnh chỉ?
— Thưa vâng, Tôn giả.
— Có phải trước có tư duy nơi Ông, thúc đẩy Ông: “Ta sẽ đi đến khu vườn”. Sau khi Ông đến khu vườn, tư duy ấy được tịnh chỉ?
— Thưa vâng, Tôn giả.
8) — Cũng vậy này Bày-la-môn, khi Tỷ-kheo nào là bậc A-la-hán, các lậu hoặc đã đoạn tận, Phạm hạnh đã thành, các việc nên làm đã làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích, hữu kiết sử đã đoạn, chánh trí, giải thoát. Lòng dục mà vị ấy có trước để chứng được A-la-hán thì khi chứng được A-la-hán rồi, lòng dục ấy được tịnh chỉ. Sự tinh tấn mà vị ấy có trước để chứng đạt A-la-hán, thì khi chứng được A-la-hán rồi, tinh tấn ấy được tịnh chỉ. Tâm mà vị ấy có trước để chứng đạt A-la-hán, thì khi chứng được A-la-hán rồi, tâm ấy được tịnh chỉ. Tư duy mà vị ấy có trước để chứng đạt A-la-hán, thì khi chứng được A-la-hán rồi, tư duy ấy được tịnh chỉ.
9) Ông nghĩ thế nào, này Bà-la-môn, sự thể là vậy, thời một công việc có chấm dứt liên tục hay là một công việc không chấm dứt?
— Thực vậy, thưa Tôn giả Ananda, sự thể là vậy, một công việc có chấm dứt, không phải là một công việc không chấm dứt.
10) Thật vi diệu thay, Tôn giả Ananda! Thật vi diệu thay, Tôn giả Ananda!… Từ nay cho đến mạng chung, con trọn đời quy ngưỡng!