ĐẠI TRƯỞNG LÃO UPASENA VAṄGANTAPUTTA – đệ nhất về sự dễ mến toàn diện

2. Upasena Vangantaputta.-He was born in. Nālaka as the son of Rūpasārī, the brahminee, his father being Vanganta. He was the younger brother of Sāriputta (UdA.266; DhA.ii.188). When he came of age, he learnt the three Vedas, and, having heard the Buddha preach, entered the Order. When his ordination was but one year old, he ordained another bhikkhu, to increase the number of holy ones, and went with him to wait upon the Buddha. The Buddha roundly rebuked him for this hasty procedure (Vin.i.59; Sp.i.194; J.ii.449), and Upasena, wishing to earn the Master's praise on account of the very cause of this rebuke, practised insight and became an arahant. Thereafter he adopted various dhutangas and persuaded others to do likewise. In a short time he had a large retinue, each member of which was charming in his way, and the Buddha declared Upasena to be the best of those who were altogether charming (samantapāsādikānam) (A.i.24).

Buddhaghosa says that Upasena was famed as a very clever preacher (pathavighutthadhammakathika), and many joined him because of his eloquence. AA.i.152; also Mil.360, where more details are given of how Upasena admitted monks into the Order and of the conditions imposed on them; for a slightly different version see Vin.iii.230ff; it is said there that after Upasena's visit, the Buddha allowed monks who practised dhutangas, to visit him even during his periods of retreat. See also Sp.iii.685f.

He visited the Buddha when the Buddha had enjoined on himself a period of solitude for a fortnight; the monks had agreed that anyone who went to see the Buddha would be guilty of a pācittiya offence, but the Buddha, desiring to talk to him, asked one of Upasena's followers if he liked rag-robes. "No, Sir, but I wear them out of regard for my teacher," was the reply.

In the Theragāthā are found several verses ascribed to Upasena as having been spoken by him in answer to a question by his saddhivihdrika, regarding what was to be done during the dissensions of the Kosambī monks (vv. 577-86; the first verse is quoted in the Milinda 371 and also the fifth 395). The Milinda-pañha (pp.393, 394) contains several other verses attributed to Upasena similar in their trend of ideas and admonitions. The Udāna states (p.45f; UdA.266ff) that once when he was taking his siesta he reviewed the happiness he enjoyed and the glories of the life he led under the guidance of the Buddha. The Buddha, noticing this, proclaimed his approval.

One day, while Upasena was sitting after his meal in the shadow of the Sappasondika-pabbhāra, fanned by the gentle breeze, mending his outer robe, two young snakes were sporting in the tendrils overhanging the cave. One fell on his shoulder and bit him, and the venom spread rapidly throughout his body; he called to Sāriputta and other monks who were near, and requested that he might be taken outside on a couch, there to die. This was done, and his body "was scattered there and then like a handful of chaff." (S.iv.40f; SA.iii.10).

Upasena had been, in Padumuttara's day, a householder of Hamsavatī. One day he heard the Buddha declare one of his monks to be the best of those who were altogether charming, and wished for a similar declaration regarding himself by some future Buddha. Towards this end he did many deeds of piety (ThagA.i.525). The Apadāna mentions that he gave a meal to Padumuttara and eight monks, and at the meal placed over the Buddha's head a parasol made of kanikdra-flowers. As a result, he was thirty times king of the devas and twenty-one times cakkavatti. (Ap.i.62). The verses quoted from the Apadāna in the ThagA. are slightly different.

Upasena is given, together with Yasa Kākandakaputta, as an example of one who observed the Vinaya precepts thoroughly, without imposing any new rules or agreements. DA.ii.525.

See also Vaka Jātaka.

2. Upasena Vangantaputta. - Ngài sinh ra ở Nālaka, con trai của Rūpasārī, một vị Bà-la-môn, cha ngài là Vanganta. Ngài là em trai của Sāriputta (UdA.266; DhA.ii.188). Khi đến tuổi trưởng thành, ngài học ba bộ Vệ Đà, và sau khi nghe Đức Phật thuyết giảng, ngài đã gia nhập Tăng đoàn. Khi mới được một tuổi, ngài đã truyền giới cho một vị Tỳ-kheo khác để tăng số lượng thánh nhân, và đi cùng vị Tỳ-kheo này đến hầu hạ Đức Phật. Đức Phật đã khiển trách ngài vì thủ tục vội vàng này (Vin.i.59; Sp.i.194; J.ii.449), và Upasena, muốn được Đức Phật khen ngợi vì chính nguyên nhân của sự khiển trách này, đã thực hành tuệ giác và trở thành một vị A-la-hán. Sau đó, ngài đã áp dụng nhiều dhutangas khác nhau và thuyết phục những người khác làm theo. Trong một thời gian ngắn, ngài đã có một đoàn tùy tùng đông đảo, mỗi thành viên đều quyến rũ theo cách riêng của mình, và Đức Phật tuyên bố Upasena là người quyến rũ nhất trong số những người quyến rũ (samantapāsādikānam) (Ai24).

Buddhaghosa nói rằng Upasena nổi tiếng là một nhà thuyết pháp rất thông minh (pathavighutthadhammakathika), và nhiều người đã gia nhập Ngài nhờ tài hùng biện của Ngài. AA.i.152; cũng như Mil.360, trong đó có nhiều chi tiết hơn về việc Upasena đã thu nhận các vị tỳ kheo vào Tăng đoàn và những điều kiện đặt ra cho họ; để biết một phiên bản hơi khác, xem Vin.iii.230ff; trong đó có ghi chép rằng sau chuyến viếng thăm của Upasena, Đức Phật đã cho phép các vị tỳ kheo thực hành hạnh dhutangas đến thăm Ngài ngay cả trong thời gian Ngài nhập thất. Xem thêm Sp.iii.685f.

Ông đến viếng Đức Phật khi Đức Phật đã tự buộc mình phải ở ẩn một thời gian hai tuần; các vị sư đã đồng ý rằng bất cứ ai đến gặp Đức Phật sẽ phạm tội pācittiya, nhưng Đức Phật, muốn trò chuyện với ông, đã hỏi một trong những đệ tử của Upasena rằng ông có thích mặc y vải vụn không. "Thưa Ngài, không, nhưng tôi mặc chúng vì kính trọng thầy tôi," là câu trả lời.

Trong Theragāthā, có nhiều bài kệ được cho là của Upasena để trả lời câu hỏi của saddhivihdrika về những việc cần làm trong thời kỳ bất đồng giữa các tu sĩ Kosambi (câu 577-86; bài kệ đầu tiên được trích dẫn trong Milinda 371 và cũng được trích dẫn trong tập thứ năm 395). Milinda-pañha (trang 393, 394) chứa nhiều bài kệ khác được cho là của Upasena, tương tự về khuynh hướng tư tưởng và lời khuyên răn. Udāna (trang 45f; UdA.266ff) ghi rằng một lần, khi đang nghỉ trưa, ngài đã ôn lại hạnh phúc mình đã hưởng và những vinh quang của cuộc đời mình dưới sự hướng dẫn của Đức Phật. Nhận thấy điều này, Đức Phật đã tuyên bố chấp thuận.

Một hôm, sau bữa ăn, Upasena đang ngồi vá áo ngoài dưới bóng mát của hang Sappasondika-pabbhāra, được làn gió nhẹ thổi qua, thì thấy hai con rắn nhỏ đang đùa giỡn trong những tua cuốn nhô ra khỏi hang. Một con rơi xuống vai và cắn ông, nọc độc lan nhanh khắp người ông; ông gọi Xá Lợi Phất và các vị tỳ kheo khác đang ở gần đó, và yêu cầu được đưa ra ngoài nằm trên một chiếc giường, để chết ở đó. Việc này được thực hiện, và xác ông "rải rác khắp nơi như một nắm trấu." (S.iv.40f; SA.iii.10).

Vào thời Đức Padumuttara, Upasena là gia chủ của Hamsavatī. Một hôm, ông nghe Đức Phật tuyên bố một trong những vị tỳ kheo của Ngài là bậc nhất trong số những vị duyên dáng, và mong muốn một vị Phật tương lai cũng tuyên bố như vậy về mình. Để đạt được mục đích này, ông đã thực hiện nhiều việc đạo đức (ThagA.i.525). Apadāna đề cập rằng ông đã cúng dường bữa ăn cho Padumuttara và tám vị tỳ kheo, và trong bữa ăn, ông đã đặt một lọng làm bằng hoa kanikdra lên đầu Đức Phật. Kết quả là, ông đã ba mươi lần làm vua chư thiên và hai mươi mốt lần chuyển luân thánh vương (Ap.i.62). Những câu kệ được trích dẫn từ Apadāna trong ThagA. có đôi chút khác biệt.

Upasena được đưa ra, cùng với Yasa Kākandakaputta , như một ví dụ về một người đã tuân thủ nghiêm ngặt các giới luật Vinaya, mà không áp đặt bất kỳ quy tắc hay thỏa thuận mới nào. DA.ii.525.

Xem thêm Vaka Jātaka .

ĐẠI TRƯỞNG LÃO UPASENA VAṄGANTAPUTTA – đệ nhất về sự dễ mến toàn diện

ĐẠI TRƯỞNG LÃO UPASENA VAṄGANTAPUTTA

Nguyện Vọng Quá Khứ

Trong quá khứ, đại đức UpasenaVaṅgantaputta sanh vào một gia đình danh giá trong kinh đô Hamsavati, trong thời của Đức Phật Padumuttara. Khi đến tuổi trưởng thành, vị ấy đi đến tịnh xá của Đức Phật. Giống như tất cả những vị đại trưởng lão tương lai khác, nghe Đức Phật thuyết pháp. Tại đây, vị ấy chứng kiến một tỳ khưu được Đức Phật đặt vào địa vị tối thắng trong những vị tỳ khưu đạt được sự kính mến của đông đảo tùy tùng. Người đàn ông danh giá cũng muốn bắt chước vị tỳ khưu ấy và phát nguyện có được vinh dự ấy trong kiếp

sống tương lai. Đức Phật thấy rằng nguyện vọng của vị thiện nam sẽ được thành tựu và nói lời tiên tri. Rồi Ngài trở về tịnh xá.

Đời sống Sa-môn trong kiếp chót

Người đàn ông danh giá ấy sau khi sống trọn cuộc đời làm các việc phước, đã mạng chung vào những cõi hạnh phúc. Vào thời Đức Phật Gotama, vị ấy tái sanh vào một gia đình Bà-la-môn, trong ngôi làng Bà-la-môn Nālaka, nước Magadha. Người mẹ của vị ấy là Rūpanārī, vợ của một vị trưởng giả Bà-la-môn. Lúc nhỏ vị ấy có tên là Upasena. Khi lớn lên và học Tam phệ đà, nhưng sau khi nghe pháp từ Đức Phật, vị ấy có lòng tịnh tín sâu đậm nơi Ngài và xuất gia làm tỳ khưu.

Khi đại đức Upasena được một tuổi hạ, vị ấy ước muốn gia tăng số lượng tỳ khưu. Vị ấy một người đàn ông xuất gia Sa-di và rồi cho vị ấy tu lên tỳ khưu.

Đại đức Upasena, vào cuối mùa an cư sau khi, tham dự Tăng sự như thường lệ, bèn lên đường yết kiến Đức Phật, đi cùng với người đệ tử thân tín mà lúc ấy được một hạ tỳ khưu và chính đại đức có hai tuổi hạ là thầy tế độ của vị tỳ khưu ấy. Đại đức nghĩ rằng Đức Phật sẽ hoan hỉ với vị ấy về hành động khéo tác ý của vị ấy (là thâu nhận một người mới vào Tăng chúng).

Khi đại đức Upasena đang ngồi ở một nơi thích hợp trước Đức Phật, Ngài nói với vị ấy: “ Này tỳ khưu, con đã được bao nhiêu hạ?” “ Bạch Thế Tôn, được hai hạ,” Upasena đáp lại. “ Còn người đi chung với con được bao nhiêu hạ?” “ Bạch Thế Tôn, một hạ.” “ Hai người có quan hệ với nhau như thế nào?” “ Bạch Thế Tôn, vị ấy là đệ tử thân tín của con.” “ Này con người rỗng tuếch, ngươi đã có tâm nghiêng về bốn món vật dụng rất nhanh.” Rồi Đức Phật khiển trách đại đức Upasena bằng nhiều cách. Sau đó Đức Phật ban hành điều luật như vầy:

“ Này các tỳ khưu, vị tỳ khưu chưa đủ mười hạ trong Tăng chúng thì không được cho một người tu lên tỳ khưu. Người nào vi phạm điều học này thì phạm vào tiểu tội của giới luật.

“ Này các tỳ khưu, Như Lai cho phép vị tỳ khưu có mười hạ lạp trở lên được làm thầy tế độ cho một tân tỳ khưu trong việc thâu nhận người ấy vào đời sống xuất gia.”

Hai điều luật này xảy ra liên quan đến đại đức Upasena (hãy xem bộ Vinaya Mahāvagga.)

Upasena do bị khiển trách như vậy bèn suy nghĩ về việc thọ lãnh lời khen từ Đức Phật: “ Ta sẽ tạo ra những lời khen ngợi liên quan đến chính vấn đề tùy tùng, xuất phát từ Đức Thế Tôn, bậc sáng chói như trăng rằm,” vị ấy tự khích lệ. Cũng vào chính ngày hôm ấy, vị ấy đi vào chỗ vắng vẻ, quán niệm bằng sự tinh cần, trau dồi tuệ quán và trong vài ngày vị ấy chứng đạo quả A-la-hán.

Những người đệ tử được giáo giới

Upasena là một vị tỳ khưu xuất thân từ một gia đình danh giá. Với danh tiếng của vị ấy ở khắp vùng là một người giảng pháp có tài; vị ấy chiếm được niềm tin và thiện cảm của nhiều đứa trẻ trong các gia đình danh giá có quan hệ huyết thống hay bạn bè. Những đứa trẻ này trở thành Sa-di dưới sự dẫn dắt của vị ấy. Vị ấy tạo ra một sự thỏa thuận với chúng ngay từ đầu: “ Này các con, ta là người có hạnh nguyện sống trong rừng. Nếu các con có thể sống trong rừng như ta thì các con có thể trở thành Sa-di” và giải thích cho chúng hiểu về mười ba pháp đầu đà. Chỉ có những đứa trẻ có thể thọ trì pháp đầu đà, vị ấy mới thâu nhận làm Sa-di, nhưng giới hạn vì tuổi chúng còn nhỏ. Khi đại đức Upasena trải qua mười tuổi hạ tỳ khưu, vị ấy thông thạo tạng Luật và truyền phép xuất gia tỳ khưu cho các sa-di, làm thầy tế độ của họ. Số lượng tỳ khưu được vị ấy tuyền phép xuất gia lên đến năm trăm vị.

Trong thời gian ấy, Đức Phật đang ngụ ở tịnh xá Jetavana, tại Sāvatthi. Một hôm Đức Phật nói với các tỳ khưu: “ Này các tỳ khưu,

Như Lai muốn sống một mình trong nửa tháng” rồi Ngài sống viễn ly. Chư Tăng thỏa thuận với nhau, vị tỳ khưu nào đến gần Đức Thế Tôn thì phải sám hối tội.

Đại đức Upasena cùng với các đệ tử đi đến tịnh xá Jetavana để đảnh lễ Đức Phật và sau khi đảnh lễ Ngài, họ ngồi xuống ở nói phải lẽ. Đức Phật với ý định bắt đầu cuộc trò chuyện, bèn hỏi một vị tỳ khưu trẻ đệ tử thân tín của đại đức Upasena: “ Này tỳ khưu, con có thích mặc y phấn tảo không?” Vị tỳ khưu trẻ bèn nói một câu mở đầu: “ Bạch Thế Tôn, con không thích,” nhưng tiếp tục giải thích rằng tuy cá nhân không thích nó, nhưng do lòng kính trọng vị thầy tế độ nên vị ấy đã thọ trì pháp đầu đà mặc y phấn tảo.

Đức Phật khen ngợi Upasena về điều ấy, và cũng nói nhiều lời tán dương Upasena ở nhiều điểm khác. ( Đây chỉ là bài môt tả tóm tắt về việc Upasena nhận được lời khen nơi Đức Phật. Muốn biết chi tiết, hãy xem bộ Vinaya, Pārājikakaṇḍa Pāḷi, 2 Kosiya vagga, 5 Nisīdana Santata Sikkhāpada. Cần chú ý rằng trong bài kinh ấy ghi rằng Đức Phật đã nói: “ Như Lai muốn ẩn cư trong ba tháng” trong khi đó Chú giải của bộ Aṅguttara Nikāya nói rằng Đức Phật muốn “ ẩn cư nửa tháng.” Theo chúng tôi thì bản dịch của kinh nói “ ba tháng” là có căn cứ đích xác.)

Sự hoạch đắc danh hiệu Etadagga

Vào một dịp, khi Đức Phật đang ngồi giữa chúng Tăng tôn vinh các vị tỳ khưu tối thắng bằng các danh hiệu, Ngài đã công bố:

Etadaggaṃ bhikkhave mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ samantapāsādikānaṃ yadidaṃ Upaseno Vaṅgantaputto.

Này các tỳ khưu, trong số các tỳ khưu đệ tử của Như Lai

đạt được sự kính trọng cao của đệ tử, Upasena Vaṅgantaputta là Đệ nhất.

Cái chết bi thảm của Trưởng lão

Một hôm, trưởng lão Sāriputta và trưởng lão Upasena đang trú ngụ ở gần Rājagaha, tại hang động Sappasoṇḍika (cái động giống như cái mang của con rắn) trong khu rừng Gỗ Mun. Lúc bấy giờ một con rắn độc rơi trên người của trưởng lão Upasena.

(Trưởng lão Upasena đang khâu chiếc đại y ở gần lối vào hang động, nơi có gió thổi vào. Vào lúc ấy, một trong hai con rắn độc đang giao phối ở trên vòm hang thì rơi xuống trên vai của đại đức. Con rắn cực độc, chỉ cần chạm vào nó, nọc của nó đã gây chết người. Bởi vậy thân của trưởng lão bị đốt cháy như sợi bấc của cây đèn, lan khắp cả cơ thể. Trưởng lão biết rằng cái thân này sẽ bị thiêu rụi trong chốc lát nhưng ngài nguyện rằng cái thân sẽ còn nguyên bên trong hang động, vào nhờ vậy kéo thời gian tiêu hoại).

Khi ấy trưởng lão Upasena gọi các vị tỳ khưu, nói rằng, “ Này các hiền giả, hãy đến! Hãy đặt cái thân của tôi trên cái võng và khiêng ra ngoài trước khi cái thân này tan rã ở đây như quả cầu bằng trấu.”

Nhân đó trưởng lão Sāriputta nói với trưởng lão Upasena: “ Chúng tôi không thấy sự thay đổi nào trong thân hay thay đổi nào trên các căn của trưởng lão Upasena.” Tuy nhiên trưởng lão Upasena lại nói: “Này hiền giả, hãy đến! Hãy đặt thân của tôi trên cái võng và khiêng nó ra bên ngoài trước khi cái thân này tan rã ở đây như quả cầu bằng trấu.” (Câu này được nói bởi trưởng lão Sāriputta vì không có biến đổi nào trong oai nghi của thân và sự biểu hiện trên gương mặt của đại đức Upasena, điều biến đổi như người thường vào giờ chết).

Khi ấy trưởng lão Upasena nói rằng:

“ Này hiền giả Sāriputta, sự thật thì chỉ trong người mà nhìn bằng tà kiến và ái dục, ‘ tôi là con mắt, con mắt là của tôi’, ‘tôi là lỗ tai, lỗ tai là của tôi’, ‘tôi là mũi, mũi là của tôi’; ‘tôi là lưỡi, lưỡi là của tôi’; ‘tôi là cái thân, cái thân là của tôi’; ‘tôi là tâm ý, tâm ý là của tôi’, thì những biến đổi trong thân và những biến đổi trong các căn xảy ra.

“ Này hiền giả Sāriputta, tôi chẳng có cái nhìn nào qua tà kiến hoặc ái dục rằng , ‘ tôi là con mắt, con mắt là của tôi’, ‘tôi là lỗ tai, lỗ tai là của tôi’, ‘tôi là mũi, mũi là của tôi’; ‘tôi là lưỡi, lưỡi là của tôi’;

‘tôi là cái thân, cái thân là của tôi’; ‘tôi là tâm ý, tâm ý là của tôi’. Này hiền giả Sāriputta, làm sao có sự biến đổi trong tấm thân hay sự biến đổi nơi các căn trong tôi, là người không chấp theo những tri kiến như vậy?”

Đại đức Sāriputta nói rằng:

“ Quả thật là như vậy, này hiền giả Upasena, vì từ lâu hiền giả đã đoạn tận tà kiến ‘ ngã của tôi’, ái dục vào ‘cái của tôi’, và ngã mạn ‘tôi’, nên không thể có những tà kiến như vậy sanh lên được, hoặc qua tà kiến hoặc qua ái dục, ‘ tôi là con mắt, con mắt là của tôi’, ‘tôi là lỗ tai, lỗ tai là của tôi’, ‘tôi là mũi, mũi là của tôi’; ‘tôi là lưỡi, lưỡi là của tôi’; ‘tôi là cái thân, cái thân là của tôi’; ‘tôi là tâm ý, tâm ý là của tôi’.”

Các vị tỳ khưu đặt trưởng lão Upasena trong cái võng rồi khiêng ra bên ngoài. Ngay tại đó, thân của trưởng lão Upasena tan rã như trái cầu bằng trấu và Ngài nhập Vô dư Niết bàn.

(Bài mô tả này cũng được ghi lại trong bộ Salāyatana Saṃyutta, Upasena asīvisa Sutta và Chú giải).