Wiki Tâm Học -Danh sách : Tương Ưng bộ .TU011 - Tập I - Chương Mười Một – Tương Ưng Sakka

The name given to the chariot driver (sahgāhaka) of Sakka. The Mātali of the present age had a son, Sikhandhi, with whom Bhaddā Suriyavaccasā, daughter of Timbarū, was in love; but later she transferred her affections to Pañcasikha (D.ii.268). Mātali is Sakka's constant companion and accompanies him everywhere, more as a confidant than as a servant. See, e.g., the conversation reported at S.i.221, 224, 234ff.; and Vv.iv. 9.

Thus, he was by Sakka's side in the war against the Asuras and drove his chariot when he fled with his bride Sujātā. The chariot is called Vejayanta ratha and is drawn by one thousand Sindh horses (DhA.i.279f.; J.i.202f). Mātali often accompanied Sakka on his journeys to the world of men, changing his form   e.g., to that of a fish in the Culladhanuggaha Jātaka, a brahmin in the Bilārakosiya Jātaka and in the Suddhābhojana Jātaka, and a big black dog in the Mahākanha Jātaka. On several occasions he was sent by Sakka to fetch human beings to Tāvatimsa -  e.g., Guttila, Nimi, Makhādeva and Sādhīna -  and he proved an excellent guide, pointing out to the visitors the places of interest passed on the way.

When the Buddha descended from Tāvatimsa, after preaching there the Abhidhamma, he was accompanied, on the left, by Mātali, offering celestial scents, garlands and flowers (DhA.iii.226). Both in the Bilārakosiya and the Sudhābhojana Jātakas Mātali is spoken of as the son of Suriya.

Ananda is said to have been Mātali during several lives (J.i.206; iv.180; v. 412; vi.129); so also Mahā Kassapa (J.iv.69).

In the Mahāsamaya Sutta (D.ii.258), Mātali is described as a Gandhabba chief, while in the ātānātiya Sutta (D.iii.204) he is mentioned among the chief Yakkhas to be invoked by followers of the Buddha in time of need.

Tên gọi dành cho người đánh xe ngựa (sahgāhaka) của Sakka . Mātali thời nay có một người con trai, Sikhandhi , người mà Bhaddā Suriyavaccasā, con gái của Timbarū , đem lòng yêu; nhưng sau đó nàng đã chuyển tình cảm sang Pañcasikha (D.ii.268). Mātali là bạn đồng hành thường xuyên của Sakka và luôn đồng hành cùng ngài khắp mọi nơi, như một người bạn tâm giao hơn là một người hầu. Xem, ví dụ, cuộc trò chuyện được ghi lại ở Si221, 224, 234ff.; và Vv.iv. 9.

Vì vậy, ngài đã sát cánh cùng Sakka trong cuộc chiến chống lại bọn Asura và điều khiển cỗ xe của vua khi vua bỏ trốn cùng với cô dâu Sujātā. Cỗ xe này được gọi là Vejayanta ratha và được kéo bởi một ngàn con ngựa Sindh (DhA.i.279f.; Ji202f). Mātali thường tháp tùng Sakka trong những chuyến du hành đến thế giới loài người, biến hình thành một con cá trong truyện Culladhanuggaha Jātaka , một vị Bà-la-môn trong truyện Bilārakosiya Jātaka và trong truyện Suddhābhojana Jātaka , và một con chó đen to lớn trong truyện Mahākanha Jātaka . Nhiều lần, Sakka sai ông đi đón người đến Tāvatimsa - ví dụ như Guttila , Nimi , Makhādeva và Sādhīna - và ông đã chứng tỏ mình là một hướng dẫn viên xuất sắc, chỉ cho du khách những địa điểm tham quan trên đường đi.

Khi Đức Phật xuống từ cõi trời Tāvatimsa , sau khi thuyết giảng Abhidhamma ở đó , Ngài được Mātali tháp tùng bên trái, dâng hương thơm, vòng hoa và hoa của cõi trời (DhA.iii.226). Cả trong Bilārakosiya và Sudhābhojana Jātakas, Mātali đều được nhắc đến là con trai của Suriya.

Người ta nói rằng Ananda đã từng là Mātali trong nhiều kiếp sống (Ji206; iv.180; v. 412; vi.129); cũng như Mahā Kassapa (J.iv.69).

Trong kinh Mahāsamaya Sutta (D.ii.258), Mātali được mô tả là thủ lĩnh của Gandhabba , trong khi trong kinh ātānātiya Sutta (D.iii.204), ông được nhắc đến trong số các Yakkhas chính để những người theo Đức Phật cầu khẩn khi cần thiết.

IV. Vepacitti hay Kham Nhẫn (S.i,220)

1) Tại Sàvatthi, Jetavana… (như trên)…
2) Thế Tôn thuyết như sau:
3) — Thuở xưa, này các Tỷ-kheo, cuộc chiến xảy ra giữa chư Thiên và các Asura, rất là khốc liệt.
4) Này các Tỷ-kheo, Vepacitti, vua các A-tu-la gọi các A-tu-la:
“– Này Thân hữu, trong cuộc chiến đang khởi lên giữa chư Thiên và loài A-tu-la, rất là khốc liệt, nếu các A-tu-la thắng và chư Thiên bại, hãy trói Thiên chủ Sakka (hai tay, hai chân) và thứ năm là cổ và dắt vị ấy đến trước mặt ta, trong thành của các A-tu-la.”
5) Còn Thiên chủ Sakka gọi chư Thiên ở Tam thập tam thiên:
“– Này Thân hữu, trong trận chiến giữa chư Thiên và các loài A-tu-la, trận chiến rất khốc liệt, nếu chư Thiên thắng và các loài A-tu-la bại, hãy trói Vepacitti, vua các A-tu-la hai tay, hai chân và thứ năm là cổ, và dắt vị ấy lên trước mặt ta, trong giảng đường Sudhamma (Thiện Pháp)”.
6) Nhưng này các Tỷ-kheo trong trận chiến ấy chư Thiên thắng và các loài A-tu-la bại.
7) Rồi này các Tỷ-kheo, chư Thiên ở Tam thập tam thiên trói A-tu-la vương Vepacitti, trói hai tay, hai chân và thứ năm là cổ, rồi dẫn đến trước mặt Thiên chủ Sakka, trong giảng đường Sudhamma.
8) Tại đây, này các Tỷ-kheo, vua các A-tu-la, Vepacitti bị trói hai tay, hai chân và thứ năm là cổ, khi Thiên chủ Sakka đi vào và đi ra khỏi giảng đường Sudhamma, nhiếc mắng, mạ lị Thiên chủ Sakka với những lời thô ác, độc ngữ.
9) Rồi này các Tỷ – kheo, người đánh xe Màtali nói lên những bài kệ với Thiên chủ Sakka:
Này Thiên chủ Sakka,
Có phải là Ông sợ,
Hay vì Ông yếu hèn,
Nên mới phải kham nhẫn,
Khi Ông nghe ác ngữ,
Từ Vepacitti?
10) (Sakka):
Không phải vì sợ hãi,
Không phải vì yếu hèn,
Mà ta phải kham nhẫn,
Với Vepacitti.
Sao kẻ trí như ta,
Lại liên hệ người ngu?
11) (Màtali):
Kẻ ngu càng nổi khùng,
Nếu không người đối trị,
Vậy với hình phạt nặng,
Kẻ trí trị người ngu.
12) (Sakka):
Như vậy theo ta nghĩ,
Chỉ đối trị người ngu,
Biết kẻ khác phẫn nộ,
Giữ niệm tâm an tịnh.
13) (Màtali):
Hỡi này Vàsana,
Sự kham nhẫn như vậy,
Ta thấy là lỗi lầm,
Khi kẻ ngu nghĩ rằng:
“Vì sợ ta, nó nhẫn”
Kẻ ngu càng hăng tiết,
Như bò thấy người chạy,
Càng hung hăng đuổi dài.
14) (Sakka):
Hãy để nó suy nghĩ,
Như ý nó mong muốn,
Nghĩ rằng, ta kham nhẫn,
Vì ta sợ hãi nó.
Trong tư lợi tối thượng,
Không gì hơn kham nhẫn.
Người đầy đủ sức mạnh,
Chịu nhẫn người yếu kém,
Nhẫn ấy gọi tối thượng,
Thường nhẫn kẻ yếu hèn.
Sức mạnh của kẻ ngu,
Ðược xem là sức mạnh,
Thời sức mạnh kẻ mạnh,
Lại được gọi yếu hèn.
Người mạnh hộ trì pháp,
Không nói lời phản ứng,
Bị mắng nhiếc, mắng lại,
Ác hại nặng nề hơn.
Bị mắng, không mắng lại,
Ðược chiến thắng hai lần.
Sống lợi ích cả hai,
Lợi mình và lợi người,
Biết kẻ khác tức giận,
Giữ niệm, tâm an tịnh,
Là y sĩ cả hai,
Chữa mình và chữa người,
Quần chúng nghĩ là ngu,
Vì không giỏi Chánh pháp.
15) Này các Tỷ-kheo, Thiên chủ Sakka ấy đã tự nuôi sống với quả công đức của mình, đã ngự trị và cai trị chư Thiên Tam thập tam thiên, sẽ nói lời tán thán nhẫn nhục và nhu hòa.
16) Ở đây, này các Tỷ-kheo, các Ông hãy làm chói sáng pháp luật này bằng cách trong khi xuất gia trong pháp và luật khéo giảng này, hãy thật hành kham nhẫn và nhu hòa.