Chú Giải Kinh Pháp Cú Quyển IV

Phẩm Bà La Môn: Tích Trưởng Lão Mahāpaṇṭhaka

“Yassa rāgo ca doso ca
Māno makkho ca pātito
Sāsaporiva āragga tamahaṃ
Brūmi brāhmaṇaṃ”.

“Người bỏ rơi tham sân
Không mạn không ganh tị
Như hột cải đầu kim
Ta gọi Bà-la-môn”.

Kệ Ngôn nầy được Đức Thế Tôn thuyết ra khi Ngài ngự nơi Veḷuvana, đề cập đến Trưởng lão Mahāpaṇṭhaka.

Tương truyền rằng: Trưởng lão Cūlapaṇṭhaka vì không thuộc bốn câu kệ, đã bị anh mình đuổi ra khỏi Tịnh xá rằng:

– Nầy Cūlapaṇṭhaka! Đối với Giáo Pháp thì ngươi thiếu duyên, đối với đời sẽ là người không có tài sản, thế thì còn lợi ích chi nữa đối với người sống trong Tịnh xá nầy, ngươi hãy rời khỏi đây đi.

Rồi Trưởng lão Mahāpaṇṭhaka đóng cửa Tịnh xá lại. Chư Tỳ khưu bàn luận cùng nhau rằng:

– Nầy chư Hiền, Ngài Mahāpaṇṭhaka đóng cửa Tịnh xá lại. Chư Tỳ khưu bàn luận cùng nhau rằng:

– Nầy chư Hiền, Ngài Mahāpaṇṭhaka còn hành động như thế, hẳn bậc Vô Lậu còn sân hận.

Bậc Đạo Sư ngự đến phán hỏi rằng:

– Nầy chư Tỳ khưu! Giờ đây các ngươi đang ngồi bàn luận về vấn đề gì?

Chư Tỳ khưu trình bạch lên vấn đề mình đang luận bàn, Ngài dạy:

– Nầy các Tỳ khưu! Các phiền não như tham, sân… hằng không có đối với Bậc Lậu Tận, nhưng con Như Lai có hành động như thế vì hướng đến Pháp.

Rồi Ngài nói lên kệ ngôn rằng: “Người bỏ rơi tham sân. Không mạn không ganh tị. Như hột cải đầu kim. Ta gọi Bà-la-môn”.

CHÚ GIẢI:
Āragga…: nghĩa là phiền não như tham, sân…

Makkho: là sự xem thường ân đức của người khác, những phiền não hậu mạn ấy, người nào đã bỏ rơi như hạt cải rơi khỏi đầu kim. Các phiền não ấy không còn trong tâm giống như hạt cải không dính trên đầu kim, ta gọi người ấy là Bà la môn.

Dứt Pháp thoại, nhiều người chứng đạt Quả Dự Lưu.

Dịch Giả Cẩn Đề
Trách em học kệ mãi không vô,
Đại lộ làm ra vẻ đuổi xô,
Tăng chúng tám phàm không thấu lý,
Chê Ngài Lậu tận cũng còn thô,
Phật dạy: Con ta hết cứ sân,
Cống cao, hư ngụy, cũng không gần,
Đầu kim hột cải không hề dính,
Ta gọi Bà la môn chánh chân.
DỨT TÍCH TRƯỞNG LÃO MAHĀPAṆṬHAKA