Đức Đạt Lai Lạt Ma đời thứ Sáu - Tsangyang Gyatso

Đức Đạt Lai Lạt Ma VI, Tsangyang Gyatso, ra đời vào năm 1682 tại vùng Mon Tawang bang Arunachal Pradesh, thuộc lãnh thổ Ấn Độ ngày nay, cha Ngài tên là Tashi Tenzin và mẹ Ngài tên là Tsewang Lhamo.

Để hoàn thành sứ mệnh xây dựng cung điện Potala, Quan Nhiếp chính Sangye Gyatso, tuân theo lời di huấn của Đức Đạt Lai Lạt Ma V, đã giữ bí mật việc Ngài đã qua đời trong khoảng thời gian 15 năm sau đó. Mọi người được thông báo rằng Đức Đạt Lai Lạt Ma V đang trong một kỳ nhập thất dài. Vào những dịp quan trọng, bộ y áo nghi lễ của Đức Đạt Lai Lạt Ma V được đặt trên Pháp tòa. Tuy nhiên, vào một lần khi hoàng tử Mông Cổ cầu kiến và tha thiết xin được nhận giáo huấn từ Ngài, một vị tu sĩ lớn tuổi của tu viện Namgyal tên là Depa Deyrab, người có hình thức giống với Đức Đạt Lai Lạt Ma V, đã được cải trang để thế chỗ của Ngài. Vị tu sĩ này đội một chiếc mũ và thoa chút phấn mắt hóa trang để che đậy một thực tế rằng ông không có đôi mắt với ánh nhìn xuyên thấu của Đức Đạt Lai Lạt Ma V. Vị quan Nhiếp chính đã cố gắng duy trì tình trạng giấu diếm này mãi cho đến thời điểm ông nghe nói rằng có một cậu bé ở vùng Mon thể hiện những khả năng vượt trội rất đáng lưu tâm. Quan Nhiếp chính đã cho những thị giả thân tín của mình đến vùng đó và vào năm 1688, cậu bé đã được đưa đến Nankartse, một nơi gần Lhasa. Tại đó, cậu bé được nhận sự giáo dục dạy dỗ của các vị Thầy do Quan Nhiếp Chính chỉ định cho đến tận năm 1697 khi quan Nhiếp chính phái vị Bộ trưởng tin tưởng của mình, Shabdrung Ngawang Shonu, đến triều đình Trung Hoa để thông báo cho Hoàng đế Mãn Châu K'ang-si về sự viên tịch của Đức Đạt Lai Lạt Ma V và việc đã tìm thấy Đức Đạt Lai Lạt Ma VI. Quan Nhiếp Chính đã cho tuyên bố sự thực này đến toàn thể người dân Tây Tạng và người dân đã chào đón những tin tức này với lòng biết ơn, niềm vui và tri ân Quan Nhiếp Chính vì đã tránh cho họ phải trải qua thời gian đau buồn xót xa khi một mặt trời tắt bóng và cho họ được hưởng giây phút mừng vui khi mặt trời lại ló rạng.

Quan Nhiếp chính đã thỉnh Đức Ban Thiền Lạt Ma V, Lobsang Yeshi, đến Nankartse, và tại đó, vị đứng thứ hai trong hàng lãnh đạo tôn giáo tối cao của Tây Tạng đã truyền giới Sa di cho vị hóa thân và đặt tên cho vị hóa thân trẻ tuổi là Tsangyang Gyatso. Năm 1697, vị hóa thân được mười bốn tuổi đã đăng quang chính thức trở thành Đức Đạt Lai Lạt Ma đời thứ VI trong một buổi lễ có sự tham dự đầy đủ của các vị quan chức chính phủ Tây Tạng đại diện cho ba tu viện lớn - Sera, Gaden và Drepung - của Hoàng tử Mông Cổ, đại diện của Hoàng đế Trung Hoa K'ang-si cùng với dân chúng Lhasa.

Vào năm 1701, vị quan Nhiếp chính và Lhasang Khan, hậu duệ của vua Gushir Khan mâu thuẫn xung đột với nhau và sau đó quan Nhiếp chính Sangye Gyatso đã bị người này giết, sự việc này xáo trộn và ảnh hưởng không tốt đến vị Đạt Lai Lạt Ma trẻ tuổi. Ngài đã bỏ dở việc nghiên cứu học hành, rời bỏ Tu viện, chọn cuộc sống thế tục bên ngoài xã hội và không hề dự định tiếp tục thọ giới Tỳ kheo. Sự thực là vị Đạt Lai Lạt Ma trẻ tuổi đã đến diện kiến Ngài Ban Thiền Lạt Ma ở Shigatse để xin phép, cầu mong sự tha thứ và đã từ bỏ ngay cả những giới nguyện của một Sa di. Mặc dù Ngài vẫn tiếp tục sống trong cung điện Potala, nhưng Ngài thường đi lang thang quanh vùng Lhasa và những ngôi làng xa xôi hẻo lánh khác, rồi ban ngày thì chơi cùng với bạn bè của Ngài trong vườn hoa phía sau cung điện Potala và đêm đến thì đến các quán rượu ở Lhasa và ở Shol (một khu vực thấp Potala) uống bia chang và ca hát. Ngài được biết đến là một nhà thơ, nhà văn lớn, và đã sáng tác rất nhiều bài thơ. Năm 1706, Ngài được mời đến thăm Trung Quốc và đã qua đời trên đường đi.